Actueel: NORMEN OVER TIENERZWANGERSCHAP

Vormingswerkers gaan er doorgaans van uit dat tieners een zwangerschap ten alle koste willen vermijden. Ze veronderstellen dat jongeren aan een zwangerschap negatieve consequenties (te verwachten 'straffen') verbinden. Preventieprojecten worden niet zelden rond deze premisse uitgebouwd en formuleren dus vooral een antwoord op de vraag: 'Hoe kunnen we een jongere helpen een zwangerschap, die hij of zij als ongewenst beschouwt, te voorkomen?'

Socio-economische situatie en etniciteit bepalen het denken over tienerzwangerschappen.

Verscheidene auteurs veronderstellen echter dat de normen omtrent tienerzwangerschap sterk kunnen verschillen. Deze veronderstelling werd tot nu toe niet of slechts gebrekkig gestaafd. Mollborns studie (2010) over de voorspellende factoren voor en de gevolgen van deze normen is dan ook een belangrijke bijdrage aan het huidige onderzoek. Mollborn kiest uit de National Longitudinal Study of Adolescent Health (Amerika) één vraag: "If you got (for males: someone) pregnant, it would be embarrassing for you". 62% van de respondenten vermoedden erg beschaamd te zijn. 38% gaf geen blijk van zulke schaamte.

Voorspellende factoren voor deze schaamte zijn individuele etniciteit (blanken meer beschaamd dan afro-Amerikanen of Latino's), overwegende etniciteit van de buurt (jongeren in buurten met overwegend blanken meer beschaamd), sociaal-economische status (kinderen van ouders met hoge opleiding meer beschaamd dan kinderen van ouders met lage opleiding) en sekse (meisjes meer beschaamd dan jongens). Als deze factoren in één model gebracht worden dan blijkt de etniciteit van de buurtgenoten niet doorslaggevend te zijn. Individuele etniciteit en de socio-economische status zijn wel bepalend. Dit kan betekenen dat de normen van jongeren strenger kunnen worden als hun socio-economische positie erop vooruit gaat.

Tevens bleek uit het onderzoek dat jongeren met weinig schaamte omtrent een eventuele zwangerschap meer kans hebben om zwanger te worden of een partner zwanger te maken. Toch verklaren deze normen niet alles. Als de socio-economische positie van jongeren stijgt dan verkleint hun kans op een zwangerschap, los van de normen met betrekking tot zo'n zwangerschap. Dit betekent dat normen een grote invloed hebben op het al dan niet zwanger worden, maar dat de invloed deels onafhankelijk van SES en etniciteit opereert.

Onderzoeken als deze zouden preventiewerkers of organisaties die preventieprogramma's uitwerken moeten overtuigen differentiatie aan te brengen in hun materiaal. Niet elke jongere is even receptief voor een boodschap die uitgaat van een algemeen gedeelde weerzin ten opzichte van een tienerzwangerschap.

Mollborn, S. (2010). Predictors and Consequences of Adolescents Norms against Teenage Pregnancy. The Sociological Quarterly, 51: 303-28.

Actueel: LEIDEN DURE ABORTUSSEN NAAR MINDER TIENERZWANGERSCHAPPEN?

Het laten uitvoeren van een abortus is in België quasi gratis. Tevens heeft een vrouw of meisje het volledige beslissingsrecht over de ingreep en de methode van de ingreep. Ze heeft geen toestemming nodig van haar ouders of partner. Wel is het zo dat er tussen het eerste gesprek met de hulpverlener en dokter in een abortuscentrum of -ziekenhuis en de eigenlijke ingreep zes dagen tijd moeten liggen. Deze lage drempel tot abortus in België heeft zijn voor- en tegenstanders. Zo vinden sommigen dat de kostprijs laag moet blijven, om te voorkomen dat arme vrouwen verplicht worden een kind ter wereld te brengen waar zijn niet naar verlangen of voor kunnen zorgen. Anderen menen dat de mate van restrictiviteit van de abortuswetgeving een invloed heeft op het seksuele risicogedrag van tieners. Zij zouden zich minder genoodzaakt voelen om een zwangerschap te voorkomen wanneer abortus vrij beschikbaar is. Medoff (2010) test in Social Indicators Research deze hypothese voor wat betreft de tieners in de Verenigde Staten.

In gebieden waar abortus duur is, worden minder tieners zwanger. Maar we weten niets over de illegale abortussen aldaar.

De hypothese is gebaseerd op de rational choice theory die er van uitgaat dat mensen (tieners inbegrepen) nastreven wat hen goed uitkomt en alles vermijden wat negatieve effecten zou kunnen hebben. Onderzoekers uit de sociale wetenschappen staan meestal kritisch tegenover dit puur economische denken. Zij beweren dat jongeren vaak niet op de hoogte zijn van de gevolgen van de daden die ze stellen of van de alternatieven voor deze daden. Het antwoord van Medoff op deze scepsis blijft voor mij redelijk onduidelijk: "While it may be doubtful that teens have complete information about the benefits and costs of every option, they may still act as if they were comparing the costs and benefits of different courses of actions." Aanvullend stelt hij dat er meerdere invloeden spelen dan enkel dit rationeel keuzes maken, zonder dat daarmee de geldigheid van de rational choice theory als onafhankelijke variabele opgeheven wordt.

Medoff vergelijkt de abortuswetgevingen van verschillende staten in Amerika met de tienerzwangerschapscijfers op drie verschillende momenten, nl. 1982, 1992 en 2000. De mate van restrictiviteit van de wetgeving wordt bepaald door vijf elementen: 1. de prijs van de abortus, 2. de terugbetaling van abortus bij arme mensen, 3. de plicht om de ouders te betrekken bij de (keuze voor) abortus, 4. de verplichte wachttijd tussen eerste gesprek en ingreep en 5. het bestaan van een formule van informed consent. De staten zijn echter niet zomaar vergelijkbaar met elkaar. Hun inwoners hebben bijvoorbeeld andere socio-economische kenmerken en ze voeren een ander sociaal beleid. De auteur tracht deze verschillen te minimaliseren in zijn onderzoeks-model. Tevens houdt hij rekening met een verschil in moraal omtrent abortus in de verschillende staten.

De resultaten van het onderzoek geven aan dat de prijs van een abortus en het al dan niet terugbetalen van de ingreep aan arme mensen negatief gecorreleerd zijn met de tienerzwangerschapscijfers. Hoe sterker de prijs verhoogt wordt, hoe kleiner de kans is dat tieners zwanger worden. De verplichting om de ouders bij het beslissingsproces te betrekken en de verplichte wachttijd blijken niet zo'n groot effect te hebben.

De auteur geeft toe dat hij niet kan uitsluiten dat de verstrengde wetgeving samengaat met andere factoren die de zwangerschapscijfers evengoed of nog sterker beïnvloeden. Eén tekortkoming van zijn onderzoek ziet Medoff echter over het hoofd. De kans is groot dat vrouwen, in staten waar de prijs van een abortus stijgt, er (opnieuw) voor kiezen om de gewenste abortus illegaal te laten uitvoeren. De kennis over de prevalentie van illegale abortussen is miniem tot onbestaand. Dit betekent dat het interpreteren van de invloed van de abortuswetgeving op de abortusgebruiken afhankelijk is van de bril waarmee je naar de realiteit kijkt. Veronderstel je dat vrouwen (en hun partners) zich in hun seksuele handelingen laten afschrikken door de prijs van een abortus of ga je ervan uit dat een tiener die haar zwangerschap als ongewenst beleeft haar weg naar een abortus wel vindt, ook als de officiële weg onbetaalbaar is voor haar?...