Meestal worden in reviews met betrekking tot de preventie van tienerzwangerschappen projecten besproken die onder de verzamelnaam RSV vallen. RSV staat voor Relationele en Seksuele vorming en bundelt alle initiatieven die als specifieke doelstelling hebben te werken rond relaties en seksualiteit (bij jongeren). Harden, Brunton, Fletcher en Oakley (2009) maken een andere keuze, daarin geïnspireerd door de wetenschappelijke bevindingen over tienerzwangerschap. Tienerouderschap en in mindere mate ook tienerzwangerschap is gelinkt aan socio-economische achterstelling. De Britse onderzoekers veronderstellen dan ook dat projecten die werken rond de vermindering van deze achterstelling onrechtstreeks een invloed hebben op de prevalentie van tienerzwangerschapen. Deze veronderstelling levert een interessant systematic review op, gepubliceerd in The British Medical Journal.
Socio-economische achterstelling aanpakken is even effectief voor het bestrijden van tienerzwangerschappen als relationele en seksuele vorming
De auteurs bespreken zowel kwantitatieve (6) als kwalitatieve (5) onderzoeken. Twee types kwantitatief geëvalueerde projecten worden opgenomen: de vroege kind interventies en ontwikkelingsprogramma's voor jongeren. De eerste zijn meestal gericht op de ondersteuning van de ouders, de tweede op positieve stimulatie van tieners. Het voorkomen van tienerzwangerschappen bij jongeren die ooit in zulk project zaten wordt vergeleken met dit voorkomen bij jongeren die er niet aan deelnamen. Deze laatste controlegroep wordt bij bijna alle onderzoeken ad random (toevallig) bepaald. Uit deze studies blijkt dat initiatieven die eigenlijk de socio-economische achterstelling van gezinnen of jongeren willen beperken, tevens een verlagend effect hebben op de frequentie van tienerzwangerschappen. Hiermee is nogmaals bewezen dat beide fenomenen sterk samenhangen. Mensen en organisaties die zich inzetten voor personen in of met een risico op armoede verdienen evenveel pluimen als de vormingswerkers die jongeren de seksuele knowhow bijbrengen.
Het opnemen van kwalitatief onderzoek in een systematic review maakt het mogelijk kwantitatieve bevindingen te koppelen aan het echte leven. Meningen en ervaringen van jongeren kunnen verklaringen bieden voor het succes van projecten. Geluk, graag naar school gaan en positieve toekomstverwachtingen dragen volgens tienerouders en andere jongeren bij tot het verlaten van een eerste zwangerschap. Het welbevinden op school blijkt zelfs los van andere factoren een effect te hebben op het al dan niet uitstellen van een zwangerschap.
De vraag is nu of de projecten die een kwantitatief verifieerbaar effect bleken te hebben op de frequentie van tienerzwangerschappen ook weldegelijk actief zijn op deze terreinen. Vele van de in de kwantitatieve analyse besproken initiatieven werken inderdaad rond het schoolgebeuren, zij het voornamelijk op individueel (motivatie) of gezinsniveau (stimuleren van leeromgeving) en minder op schoolniveau. Mogelijk heeft ook een maatregel die iets wil doen aan pesten op school of aan het bevorderen van inspraak van leerlingen een effect op de tienerzwangerschappen in de school. Dit werd voorlopig nog niet onderzocht. Vooral de ontwikkelingsprogramma's voor jongeren sleutelen aan hun toekomstverwachtingen. Bij de vroege kind interventies is dit niet expliciet aan de orde.
Met deze studie in handen is het triest vast te stellen dat denken rond preventie mbt tienerzwangerschap vaak niet verder reikt dan RSV-programma's. Blijkbaar is het moeilijk om vatten dat kennis en vaardigheden met betrekking tot relaties en seks hand in hand gaan met economische en sociale mogelijkheden. De RSV-acties zullen pas effectief zijn als ze aangevuld worden met interventies gericht op het welbevinden van jongeren. Dit welbevinden is bovendien niet een louter individuele aangelegenheid (10 gesprekken met een psycholoog en een kind voelt zich weer in zijn sas), maar een verantwoordelijkheid van elke groep waar jongeren tijd doorbrengen, schoolgemeenschappen en overheden.
Harden, A., Brunton, G., Fletcher, A., Oakley, A. (2009). Teenage Pregnancy and Social Disadvantage: Systematic Review Integrating Controlled Trials and Qualitative Studies. British Medical Journal, 11p.
